Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra trên phạm vi toàn cầu, tạo ra nhiều chuyển biến trên mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới, những biến động lớn từ cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 sẽ tác động đến nền kinh tế Việt Nam nói chung và từng doanh nghiệp nói riêng. Doanh nghiệp nhỏ và vừa có vai trò rất lớn trong quá trình tăng trưởng kinh tế của nhiều quốc gia, kể cả ở các quốc gia phát triển và đang phát triển. Ở Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ trọng trên 97% tổng số các doanh nghiệp, hoạt động trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân, bao gồm: sản xuất công nghiệp, xây dựng, thương mại, dịch vụ… Đây là lực lượng sản xuất trụ cột tạo ra của cải vật chất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, thu nhập cho người lao động và cho nền kinh tế đất nước. Vì vậy, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ rất quan tâm đến việc thúc đẩy các doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển.

      Được sự đồng ý của Bộ Tài chính, sáng ngày 15/11/2019 Trường Đại học Tài chính - Quản trị kinh doanh phối hợp với Viện Nghiên cứu Ấn độ và Tây Nam Á (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam), Học viện Ngoại thương Ấn Độ, Đại học Miskolc-Hungary tổ chức Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0”. Hội thảo được tổ chức 3 phiên, tập trung vào trao đổi các vấn đề, các kết quả nghiên cứu liên quan đến các lĩnh vực: Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

      Ban chủ trì Hội thảo gồm có:

      1. NGƯT. TS. Nguyễn Trọng Nghĩa - Hiệu trưởng trường Đại học Tài chính - QTKD

      2. GS. TS. Nguyễn Thành Độ - Nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế quốc dân.

     3. PGS. TS. Nguyễn Xuân Trung - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Ấn Độ và Tây Nam Á - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam

Ảnh toàn cảnh Hội thảo

       Tham dự hội thảo, có sự hiện diện của gần 100 nhà khoa học trong nước và quốc tế đại biểu quốc tế đến từ các nước Hungary, Ấn độ, Thái Lan, Nhật Bản,… và Việt Nam. Các nhà khoa học trong nước đến từ 22 trường đại học lớn như Đại học Kinh tế quốc dân, đại học Quốc gia Hà Nội, Học viện Tài chính, Học Viện Ngân Hàng, Đại học Thương Mại,… Tới dự Hội thảo còn có đại biểu, các nhà khoa học thuộc các bộ, ban, ngành, các viện nghiên cứu, các cơ quan của Tỉnh Hưng Yên, Huyện Văn Lâm, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hưng Yên.

       Trong bài phát biểu khai mạc của NGƯT.TS Nguyễn Trọng Nghĩa - Hiệu trường Nhà trường và phát biểu đề dẫn của PGS. TS. Nguyễn Xuân Trung - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Ấn Độ và Tây Nam Á - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đã nêu bật vai trò và sự đóng góp của các DNNVV Việt Nam đối với phát triển kinh tế đất nước. Đóng góp khoảng trên 40% GDP, giải quyết trên 50% việc làm của nền kinh tế, chiếm trên 15% kim ngạch xuất khẩu,… Hội thảo sẽ là diễn đàn trao đổi, giao lưu giữa các nhà khoa học trong và ngoài nước, sẽ có nhiều ý kiến trao đổi, bàn luận từ đó đưa ra nhiều kiến nghị thiết thực đối với các doanh nghiệp, các cơ quan quản lý của Nhà nước nhằm phát triển các DNNVV Việt nam trong bối cảnh công nghiệp 4.0

NGƯT.TS Nguyễn Trọng Nghĩa - Hiệu trường Nhà trường phát biểu khai mạc

PGS. TS. Nguyễn Xuân Trung - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Ấn Độ và Tây Nam Á - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam phát biểu đề dẫn

      Mở đầu phiên thứ nhất với bài tham luận của Giáo sư Kovács Levente, đến từ Đại học Miskolc Hungary. Bài tham luận đã trình bày vai trò của các DNNVV đối với kinh tế Châu Âu, cũng như các chính sách hỗ trợ về tài chính nhằm phát triển các DNNVV của chính phủ các nước và Châu Âu như các quỹ bảo lãnh tín dụng, các hỗ trợ từ phía các ngân hàng Châu Âu,… Nhiều chính sách hỗ trợ phát triển các DNNVV Châu Âu đã thực hiện có hiệu quả là bài học kinh nghiệm tốt cho Việt Nam.

 GS Kovács Levente - Trường Đại học Miskolc Hungary trình bày tham luận

      Trao đổi thảo luận PGS,TS. Supattra - Phó Trưởng khoa Quản trị kinh doanh, Đại học Khon Kaen Thái Lan chia sẻ về vai trò của các DNNVV trong phát triển kinh tế của Thái Lan và việc tháo gỡ các rào cản trong bối cảnh công nghệ 4.0 giúp cho các các DNNVV phát triển mạnh hơn, yếu tố thúc đẩy phát triển kinh tế. Việc áp dung công nghệ thông minh của các DNNVV nên chia theo đối tượng các doanh nghiệp sản xuất và các doanh nghiệp dịch vụ.

 PGS, TS Supattra - Trường Đại học Khon Kaen Thái Lan phát biểu

       Trong bài tham luận của PGS.TS Nguyễn Văn Phúc, trình độ công nghệ thấp, việc đổi mới công nghệ, ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ diễn ra một cách chậm chạp và hiệu quả ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ thấp hơn mong đợi. Theo số liệu của Bộ Khoa học và Công nghệ, tới năm 2019, cả nước có 386 DN được cấp giấy chứng nhận là DN khoa học và công nghệ, 43 tổ chức được cấp giấy chứng nhận hoạt động công nghệ cao và hơn 2.000 doanh nghiệp đạt điều kiện doanh nghiệp khoa học và công nghệ trong lĩnh vực công nghệ thông tin. “Đồng thời, trình độ chuyên môn hóa của các DN thấp. Sự hợp tác giữa các DN còn hạn chế và tính khép kín trong sản xuất kinh doanh khiến các DN riêng lẻ khó có thể tận dụng nguồn lực từ ngoài và tận dụng lợi thế từ việc hợp lý hóa tổ chức sản xuất để nhanh chóng nâng cao năng lực của mình”. PGS.TS Nguyễn Văn Phúc cho rằng các DNNVV Việt Nam cần nâng cao nhận thức về khả năng ứng dụng tiến bộ công nghệ trong việc giải quyết các khó khăn, thách thức của DN và lợi ích từ việc ứng dụng tiến bộ công nghệ trong sản xuất kinh doanh.

       Cần nhận dạng rõ bối cảnh, điều kiện kinh doanh của DN, từ đó định vị rõ được vị thế của DN trong chuỗi giá trị và xây dựng, lựa chọn được định hướng, mục tiêu và chiến lược phát triển của DN. Ngoài ra, các DN cần đẩy mạnh chuyên môn hóa, tích cực tham gia các chuỗi gia công, chế biến toàn cầu.

PGS.TS Nguyễn Văn Phúc - Trường Đại học Nguyễn Tất Thành trình bày tham luận

     Theo TS. Nguyễn Văn Khôi, đến từ Bộ Khoa học Công nghệ: Cách mạng công nghiệp 4.0 đã hình thành nên một nền sản xuất đặc biệt, đó là sản xuất thông minh. Nền tảng của hệ thống sản xuất thông minh là “hệ thống thực ảo” (Cyber Physical Systems, CPS) bao gồm: “hệ thống sản xuất thực” (Physical Systems) và “hệ thống sản xuất ảo” (Cyber Systems). Cách mạng công nghiệp 4.0 đang mở ra nhiều cơ hội cho các nước đang phát triển như Việt Nam trong việc nâng cao năng suất và rút ngắn khoảng cách với các quốc gia phát triển. Trong nghiên cứu này, tác giả đã đề xuất một số định hướng xây dựng khung tiêu chuẩn sản xuất thông minh tại Việt Nam. Từ việc khảo sát thực tế đối với 302 doanh nghiệp ở Việt Nam, tác giả đánh giá một số hiện trạng và nhu cầu áp dụng sản xuất thông minh của doanh nghiệp qua 5 vấn đề: hoạt động quản lý doanh nghiệp; hoạt động ứng dụng công nghệ trong sản xuất kinh doanh; hoạt động phát triển lực lượng lao động; khả năng xây dựng nền tảng sản xuất; nhu cầu của doanh nghiệp khi tham gia các chương trình, dự án thúc đẩy sản xuất thông minh.

TS Nguyễn Văn Khôi - Bộ Khoa học Công nghệ trình bày tham luận

     Theo ThS. Kiều Thị Tuấn, đến từ Học Viện Ngân Hàng, để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các DN nói chung và DNNVV nói riêng, về phía DN, bản thân các chủ DN cần chủ động, tích cực trong việc học tập nâng cao trình độ thông qua các khóa học, các buổi tập huấn hay các hiệp hội của các DN để học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau; thường xuyên tìm hiểu những cơ chế, chính sách của các tổ chức quốc tế, đặc biệt là các tổ chức kinh tế thế giới mà Việt Nam tham gia.Bên cạnh nỗ lực của các DN, Nhà nước cần có những định hướng và biện pháp thiết thực để thúc đẩy việc ứng dụng tiến bộ kỹ thuật - công nghệ và nâng cao năng lực công nghệ của các DN, đặc biệt là các DNNVV. Đồng thời, DN cần có các hoạt động để tiếp nhận và sử dụng nguồn nhân lực trong DN hiệu quả. Bên cạnh đó, một biện pháp quan trọng khác để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực một cách có hệ thống, đồng đều và thống nhất đó là hoàn thiện các chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với các DNNVV trong việc đào tạo nhân sự. Chính phủ cần hoàn thiện các chính sách hỗ trợ cho chủ các DNNVV, coi đây là một nội dung bắt buộc, muốn đủ điều kiện thành lập DN và điều hành DN thì phải trải qua các khóa đào tạo này

ThS Kiều Thị Tuấn - Học viện Ngân Hàng trình bày tham luận

       Tại Hội thảo có rất nhiều ý được đưa ra thảo luận của các nhà khoa học đến từ các trường Đại học, các viện nghiên cứu: TS Đào Văn Tú, ThS Phạm Minh Đức, TS Đỗ Thị Hoan, TS Đoàn Thị Thanh Tâm, trường Đại học Tài chính - Quản trị kinh doanh các vấn đề về lao động trong các DNNVV trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, vấn đề việc làm của sinh viên và việc khởi nghiệp; Đồng Thị Thùy Linh, Viện nghiên cứu Ấn Độ và Tây Nam Á, bàn về năng suất lao động của các DNNVV Việt Nam; Nguyễn Minh Diễm Quỳnh, trường Đại học An Giang, về việc làm của sinh viên tốt nghiệp từ các ngành kinh tế và quản trị kinh doanh; Bùi Văn Viễn, trường Đại học Đông Á, Đà Nẵng, trao đổi về sản xuất thông minh;…

Các Nhà khoa học thảo luận ý kiến tại Hội thảo

        Kết luận Hội thảo GS.TS Nguyễn Thành Độ đã khái quát những nội dung chính mà Hội thảo đã trình bày, thảo luận:

       - Hội thảo đã nhận được rất nhiều bài viết và lựa chọn, biên tập được 67 bài tham luận của các nhà nghiên cứu khoa học đến từ quốc tế; các trường đại học, viện nghiên cứu, các doanh nghiệp, cơ quan quản lý từ Trung ương đến địa phương. Một số bài tham luận tiêu biểu được trình bày trực tiếp và thảo luận tại Hội thảo. Đa phần ý kiến các nhà nghiên cứu khoa học đều tập trung vào các chủ đề chính sau: Các phát biểu đa dạng phong phú, thay mặt ban tổ chức Hội thảo cảm ơn.

GS.TS Nguyễn Thành Độ phát biểu kết luận

       - Việt nam đã nhận thức đúng đắn về vai trò của các DNVVN đối với phát triển kinh tế nhất là sau khi có luật DNNVV, đã chọn 2016 là năm Quốc gia khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Sự đóng góp của các DNNVV là rất đáng kể:

1. Đóng góp GDP khá lớn, tuy số liệu khác nhau, vào khoảng trên 40%

2. DVVVN tái cấu trúc nền kinh tế nói chung, các ngành, các địa phương

3. Góp phần nền kinh tế năng động hơn, năng động, hiệu quả

4. Tạo việc làm tăng thu nhập, nhất là các quốc ra (vai trò này lớn lao), các chủ trương lớn đảng khuyến khích thúc đẩy phát triển DNNVV.

       - Thách thức đối với DNNVN trong 4.0 là rất lớn: Năng cao năng suất lao động, nâng cao năng lực canh tranh hiệu quả kinh doanh,… Cần thực hiện nhiều giải pháp:

       (1) Cần đánh giá thực trạng nhu cầu về sản xuất thông minh. Các DN nói chung và DNNVV nói riêng cần đẩy mạnh áp dụng khoa học công nghệ từ hoạt động ấy triển khai thành công hệ thống thông minh. Vì sớm hay muộn cũng sẽ triển khai.

       (2) chuẩn bị nguồn nhân lưc chuyển đổi sang nền kinh tế số, nguồn nhân lực các tác giả tổng kết rất nhiều, song còn 1 bất cập khác là robot trong tương lai, các robot thay thế nguồn nhân lực.

       (3) chính sách và hỗ trợ DNNVV, Nêu ra trao đổi nhiều bao gồm: hỗ trợ pháp lý, hỗ trợ tài chính cho DNNVV phát triển, từng bước đc hoàn thiện, các văn bản bộ ngành nhiều tuy nhiên chưa đồng bộ. Thủ tục hành chính yêu cầu đơn giản hóa về đăng ký, đất đai về thuế, thúc đẩy DNVVN trong tương lai. Vấn đề tiếp cận vốn, kinh nghiệm ở châu âu về tháo gỡ những rào cản khó khăn về tiếp cận vốn, chỉ ra giải pháp căn cơ, cũng như các chính sách hỗ trợ từ các ngân hàng thương mại. Cần có cơ chế tháo gõ các điều kiện cho vay; phát triển nguồn nhân lực hỗ trợ DNVVN, thông tư 05, khung pháp lý đã có nhưng chính sách cụ thể, việc áp dụng còn rất nhiều bât cập.

      - Việc phát triển của các DNNVV từ yếu tố tự thân phát triển là khó khăn, do năng lực, do quy mô,… Chính phủ, các Bộ Ban ngành, chính quyền các địa phương cần hỗ trợ thông tin thị trường, thủ tục hành chính, đào tạo, đất đai là cực kỳ cần thiết

       Hội thảo đã thành công tốt đẹp. 

Ảnh lưu niệm các đại biểu và các nhà khoa học trong và ngoài nước

Trung tâm TTTV & Phòng khoa học và HTQT